'Zeer waardevol om als expert aan te mogen schuiven'

Bij de eerste bijeenkomsten van de InnovatieTafel ‘Koplopers’ gaven de deelnemers aan dat ze graag verdieping zouden willen op de thema’s duurzaamheid, mestverwerking en energietransitie. Een goede reden om Wil van der Heijden, directeur van Coöperatie Duurzame Energieproductie Pluimveehouderij (DEP), aan tafel uit te nodigen. “De gesprekken, de vragen en de feedback van de tafelgenoten heb ik als zeer waardevol ervaren!”

Wie of wat is Coöperatie DEP?

“DEP heeft 420 pluimveehouders als lid en is aandeelhouder én leverancier van mestverwerker en energiecentrale BMC Moerdijk. BMC Moerdijk verwerkt sinds 2008 jaarlijks 420 duizend ton pluimveemest. Dat is een derde van alle geproduceerde pluimveemest in Nederland. De opgewekte elektriciteit (jaarlijks 290 duizend MWh), die ook geproduceerd wordt als het windstil is of nacht, wordt verkocht aan PZEM Energy BV in Middelburg, één van de twee andere aandeelhouders van BMC Moerdijk. Die geproduceerde elektriciteit is meer dan genoeg om alle leverende pluimveehouders én 45 duizend huishoudens in hun jaarlijkse elektriciteitsbehoefte te voorzien.”

Hoe ziet jullie productieproces er verder uit?

“De asresten, jaarlijks 55 duizend ton, die na het verwerkingsproces resteren, bevatten waardevolle nutriënten uit pluimveemest, zoals fosfaat, kalium, calcium, magnesium en alle spoorelementen. Dit product wordt volop ingezet als meststof in de ons omringende akkerbouwgebieden in onder meer Frankrijk, Polen en Engeland. De mais en granen die deze landen telen, worden veelal ingekocht door Nederlandse veevoerbedrijven en verwerkt tot pluimveevoer. Op deze wijze sluiten we de kringloop. Onder andere onderzoeksbureau CE Delft heeft laten zien dat deze verwerkingsmethode van pluimveemest de meeste milieuwinst oplevert. Zo dragen de pluimveehouders die lid zijn van DEP (in)direct bij aan de (inter)nationale klimaatdoelstellingen. BMC Moerdijk onderzoekt momenteel de mogelijkheden om CO2 af te vangen en stikstof uit pluimveemest te valoriseren.”

Hoe loyaal zijn jullie leden?

“Het heeft bloed, zweet en tranen gekost om deze grote groep pluimveehouders te verenigen en bij elkaar te houden. Vóór de bouw van de installatie, maar ook kort na de start in 2008. Het spijkerharde leveringscontract (geldig van 2008 - 2017) heeft er omstreeks 2012 voor gezorgd dat leden hun leveringsverplichting moesten nakomen. Niets menselijks is pluimveehouders vreemd: als de prijs op de vrije markt interessanter is, zoeken ze toch naar mogelijkheden om onder hun contractuele leveringsplicht uit te komen. Echter, zonder mest geen elektriciteit, en dus geen inkomsten en dividend. Gelukkig kon Coöperatie DEP vanaf 2012 onder gunstigere voorwaarden mest leveren vanwege de goede (financiële) prestaties van BMC Moerdijk. In 2016 heeft Coöperatie DEP opnieuw overeenkomsten afgesloten, nu van 2018 tot 2029. Negentig procent van de toenmalige leden heeft een nieuw contract afgesloten.”

Hoe zie je de toekomst?

“Momenteel stapelen zich donkere wolken samen boven de Nederlandse veehouderijsectoren die ook impact kunnen hebben op de leden van DEP en BMC Moerdijk. Veel politieke partijen vinden dat de veehouderij moet krimpen om het stikstofprobleem op te lossen. Dit gaat ontegenzeggelijk de mestmarkt beïnvloeden. Het zou mij niet verbazen als binnen vijf jaar de vraag naar mest groter is dan het aanbod als onbewerkt toepassen van mest toegestaan blijft. Een mestverwerker aan de InnovatieTafel die op de grens van Brabant en Limburg werkt, gaf aan nu al niet meer aan rundveemest te kunnen komen. Een rundveehouder uit Midden-Brabant liet dan weer weten nog steeds fors te moeten betalen voor mestafzet. De mesthandel houdt het mistgordijn tussen vraag en aanbod dus nog altijd hoog.”

Wat moet er volgens jou gebeuren?

“Het positieve van een mogelijke krimp van de veehouderij is dat de overblijvende veehouders geld kunnen vragen voor mest, wat hun bedrijfsvoering versterkt. Het negatieve is dat verwerkers en gebruikers van mest geconfronteerd worden met hogere inkoopkosten. Dit kan voor bijvoorbeeld recent gestarte verwerkingsinitiatieven met hoge financieringslasten een negatieve impact hebben als ze hun producten niet tegen een hogere prijs kunnen verkopen. Ik pleit voor het verwerken van alle mest en hiervoor is in veel scenario’s nu al voldoende verwerkingscapaciteit. Daarom vind ik het onverstandig om die capaciteit verder uit te breiden, zeker nu de donkere wolken boven de sector blijven hangen en onbekend is in welke richting de wind waait.”

En waar liggen de kansen?

“Naast bedreigingen zijn er ook kansen. De tuinders aan onze InnovatieTafel lieten weten een zeer grote behoefte aan warmte en CO2 te hebben en naar alternatieven te zoeken vanwege hun verwachting dat de aardgas- en CO2-prijs structureel hoog blijft. Hun suggestie is dat BMC Moerdijk, en andere warmteproducenten op het industrieterrein van Moerdijk hierin van grote betekenis kunnen zijn. Ik neem deze suggestie mee in mijn gesprekken met BMC Moerdijk. Levering van warmte uit pluimveemest - in plaats van of in combinatie met elektriciteit - reduceert CO2-emissies en verhoogt de efficiëntie van de energiecentrale. Het reduceert ook de afhankelijkheid van aardgas door tuinders.”